18.11.2021
Autor: Jarosław Kruk - radca prawny, partner zarządzający | Sylwia Działo - prawnik
Zmiany znowelizowanej w marcu 2021 roku Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wchodziły w życie w regularnych odstępach czasu. Ostatnia zmiana obejmowała biura rachunkowe, o czym można przeczytać w naszym wcześniejszym artykule:(https://www.legalkw.pl/post/biura-rachunkowe-nowelizacja-ustawy-o-przeciwdzia%C5%82aniu-praniu-pieni%C4%99dzy-i-zwalczaniu-terroryzmu).
Wprowadzone zmiany nie tylko rozszerzyły zakres regulacji, ale również istotnie zmodyfikowały dotychczasowe brzmienie przepisów ustawy AML. 31 października 2021 roku zmiana zaczęła obowiązywać także radców prawnych i adwokatów, którzy muszą wdrożyć i realizować specjalne procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy.
W świetle art. 2 ust. 1 pkt. 14 Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu adwokaci, radcowie prawni, prawnicy zagraniczni czy doradcy podatkowi są zaliczani do grupy instytucji obowiązanych, pod warunkiem że świadczą oni pomoc prawną w konkretnych sprawach, która obejmuje mi.in. kupno lub sprzedaż nieruchomości, przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa; zarządzanie środkami pieniężnymi, instrumentami finansowymi lub innymi aktywami klienta czy zawieranie umowy o prowadzenie rachunku bankowego, rachunku papierów wartościowych lub wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem tych rachunków. Ponadto, zgodnie z Ustawą, radcowie czy adwokaci zaliczani do instytucji obowiązanych, powinni świadczyć pomoc prawną przy wnoszeniu wkładu do spółki kapitałowej lub podwyższeniu kapitału zakładowego spółki kapitałowej oraz tworzeniu, prowadzeniu działalności lub zarządzaniu spółkami kapitałowymi lub trustami.
Co istotne, do instytucji obowiązanych nie są zaliczani radcowie prawni oraz prawnicy zagraniczni wykonujących zawód w ramach stosunku pracy lub służby w urzędach obsługujących organy administracji publicznej, innych państwowych lub samorządowych jednostkach organizacyjnych oraz w podmiotach innych niż spółki, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.
Na prawników, tak samo jak na inne wymienione w Ustawie instytucje obowiązane, zostały nałożone szczególne obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Radcowie prawni czy adwokaci są zobowiązani m.in. do identyfikacji i oceny potencjalnego ryzyka w stosunkach gospodarczych, stosowania środków bezpieczeństwa finansowego - jeśli np. prawnik ma status przedsiębiorcy i prowadzi gotówkową transakcję okazjonalną o równowartości 10 000 euro lub większej, bez względu na to czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które są ze sobą powiązane. Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego stanowi także warunek dostępu do anonimowych skrytek sejfowych. W świetle art. 43 ust. 2 Ustawy AML prawnicy muszą dokonywać szczegółowej analizy wszystkich przeprowadzanych transakcji zarówno w ramach stosunków gospodarczych, jak i transakcji okazjonalnych, jeśli transakcje będą opiewały na bardzo duże kwoty lub np. będą wydawały się nie mieć uzasadnionej podstawy prawnej. Dodatkowo, prawnicy mają również obowiązek szkolenia pracowników (przy czym szkolenia powinny obejmować także zagadnienia związane z ochroną danych osobowych), posiadania procedury anonimowego zgłaszania naruszeń, raportowania transakcji podejrzanych do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, czy obowiązek wstrzymania transakcji. Nowelizacja Ustawy AML wprowadziła obowiązek akceptacji przez kadrę kierowniczą wyższego szczebla nie tylko wewnętrznej procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, ale także jej aktualizacji.
Należy pamiętać, że tak jak w przypadku każdych innych podmiotów zaliczanych do instytucji obowiązanych, prawnicy podlegają karze administracyjnej za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie przez instytucje obowiązane obowiązków nałożonych na nie Ustawą AML.
Zaliczenie prawników do grona instytucji obowiązanych miało m.in. na celu rozwiązanie istniejącego w doktrynie i orzecznictwie konfliktu związanego z jednej strony z obowiązkiem zachowania zasady poufności w przypadku relacji prawnik-klient, a z drugiej z koniecznością przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
